'Alcohol is de spin in het web'

Sigrid Sijthoff (62) is arts en eigenaar van verslavingsinstelling Kick your Habits, die vestigingen heeft in Amsterdam en Utrecht. In haar boek Proost! - Voor wie niet wil stoppen met drinken - geeft ze praktische tips om op een gezonde manier om te gaan met alcohol.

Foto: Hemelsbreed

“Alcohol is een fantastisch middel. Voel je je onzeker? Dan geeft een glas wijn je een zekerder gevoel. Heb je last van stress? Met een drankje glijden alle zenuwen gelijk van je af. Ben je op een feestje waar je weinig mensen kent en je voelt je wat verlegen? Dan is er een probaat middel: het dienblad vol moed. Gezellig wordt gezelliger met een glas bier en dat ene biertje leidt gemakkelijk tot de volgende. Hoe vaker je drinkt, hoe meer dat magisch toverdrankje je verleidt en hoe moeilijker het wordt om te weerstaan.

Tegelijkertijd is er niets zo schadelijk voor ons als individu en voor de samenleving als alcohol. Alcohol is gif. Wereldwijd sterven er zo’n 3 miljoen mensen aan overmatig alcoholgebruik. In België drinken zich elk jaar 741.000 mensen doodziek en zou ruim 35% van de werkende Vlamingen meer dan 3 à 4 glazen alcohol per dag drinken. Dit terwijl we volgens de preventieve gezondheidsmaatregel van de overheid maar 10 drankjes per week mogen drinken. We drinken dus veel te veel.

In een ideale wereld zou alcohol überhaupt niet bestaan. Sterker nog: als we nu alcohol op de markt zouden brengen en in ons leven zouden introduceren, zou dat nooit worden goedgekeurd. Denk aan huiselijk geweld, knokpartijen in het uitgaansleven, verkeersongelukken, noem maar op. Alcohol maakt ons roekeloos en is de spin in het web. De bekende uitspraak van de intensivist Geert Meyfroidt: “dat zonder alcohol de helft van de mensen niet of korter op zijn afdeling zou liggen”, bevestigt dit ook.

Veel drinken ligt naar mijn inzien aan de basis van het steeds verder doldraaien van onze consumptiemaatschappij. We worden alsmaar impulsiever, we zijn niet van social media weg te slaan en we kopen ons suf. Nuchter nadenken wordt daardoor moeilijk; en we worden een makkelijke prooi voor allerhande verleidingen die vanuit de maatschappij op ons afkomen. De macht van alcohol is alom en blijft deels een maatschappelijk blinde vlek in onze samenleving.

Als we kijken naar wat we belangrijk vinden, is dat glas witte wijn of frisse pint het centrale probleem. We willen meer bewegen, gezonder leven en minder wegen. Die levensstijl gaat niet samen met veel drinken. Want overal speelt alcohol een belangrijke en vooral een verraderlijke rol. Je gaat sneller dat sigaretje opsteken na dat ene drankje, die hamburger in de frituur wordt aanlokkelijker en de volgende dag voel je je minder fit. Werken aan je gezondheid doe je best met een glaasje minder. Intussen weten we bijna allemaal dat alcohol slecht is voor je.

Wat veel mensen niet weten, is dat alcohol bij veel soorten kanker en welvaartsziekten van grote invloed is. Alcohol is verantwoordelijk voor 12,5% van alle gevallen van kanker. En bij een derde van die 12.5% komt het voor bij mensen die minder dan 10 glazen per week drinken. Eigenaardig: de Belgische preventieve maatregel gebruikt dat getal als gezondheidsrichtlijn, terwijl ons lichaam daar beduidend anders over denkt. Vooral de stijgende borstkankercijfers nemen zienderogen toe. België neemt samen met Nederland hier mondiaal een koppositie in. In ons klein land krijgt 1 op 9 vrouwen in de loop van haar leven borstkanker. De noorderburen doen het nog straffer: zij spreken al over 1 op 7. Verontrustend: elk glas alcohol verhoogt je kans op borstkanker met 10%.

Ook psychologisch en emotioneel heeft alcohol impact op onze gemoedstoestand.

Somberheid, slecht zelfbeeld, relatieproblemen en korte lontjes gaan vaak samen met alcoholgebruik. Onderzoek toont zelfs dat depressieve stemmetjes minder sterk worden en negatieve gevoelens vervagen als mensen een alcoholpauze inlassen. Je leven verandert op allerlei fronten als je minder drinkt. Dat heb ik duidelijk gemerkt in mijn praktijk. Alcohol is overduidelijk een stoorzender, maar kan nu en dan ook een verbinder zijn. Als je er met mate gebruik van maakt. En daar zit hem nu net het probleem.

De mens is grillig en wil niet alleen maar gezond en zuiver leven. Af en toe heeft de mens behoefte om uit de band te springen, om uit de bol te gaan en de vele zorgen te vergeten. Zolang de mensheid bestaat, wordt er alcohol gedronken. Vroeger werd je ernstig ziek van het stromend water dat verontreinigd was. Alcohol was toen de enige betrouwbare drank. Dat is gelukkig nu niet meer zo, maar drinken doen we nog steeds. In mijn boek Proost! pleit ik daarom niet om alcohol af te schaffen. Wel toon ik hoe je de baas kunt spelen over je gedachten, je een gezonde relatie kunt aangaan met alcohol en de kurk vaker op de fles kunt laten zitten. Het advies is niet voor alcoholisten, wel voor een heleboel Belgen die net iets te veel drinken zonder dat het schijnbaar hun dagelijkse leven beïnvloedt.

Of je al dan niet een alcoholist bent, hangt af van allerlei factoren. Van de Belgische overheid mag je meerdere glazen per dag drinken: oftewel 10 glazen per week. Als je meer drinkt dan geadviseerd, dan doe je iets wat de Gezondheidsraad niet gezond vindt. In Nederland ligt dat aantal lager, namelijk op zeven. Maar eigenlijk gaat het niet zozeer om hoeveel je drinkt, wel of alcohol een functie voor je krijgt. Een indicatie voor alcoholisme kan zijn: je staat ‘s morgens op en bent zeker dat je geen alcohol gaat drinken, maar na een zware werkdag duik je toch de koelkast in op zoek naar die wijnfles. Je doet de handeling, ook al had je jezelf iets anders verteld. Alcohol krijgt hier een duidelijke functie in je leven: ontspanning.

Het goede nieuws is - als het probleem niet té groot is - dat je er zelf wat aan kan doen. Je kan helemaal in je eentje de strijd ermee aangaan. Informatie is tegenwoordig makkelijk voorhanden. Je kan boeken en artikels lezen of bellen naar de druglijn. Ook worden we ons de laatste jaren meer bewust van de impact van alcohol op onze levens en op de maatschappij. Die evolutie juich ik toe, zoals de activiteiten van Tournée Minérale of de introductie van nieuwe alcoholvrije mocktails of biertjes op de markt. Er is een mentaliteitswijziging. Pas wel op: alcoholvrij bier is lang niet altijd alcoholvrij. Volgens de wet mag alcoholvrij bier tot 0,1% alcohol bevatten. Dus alleen als er 0,0% op het etiket prijkt, dan zit er daadwerkelijk geen alcohol in.

Wil je afvallen: minder met alcohol en de kilo's vlieger er af. Als je wil vermageren, moet je moet bewegen en allerlei routines veranderen, best ingewikkeld. Bij alcohol is het enige wat je moet doen: ‘nee’ zeggen. Je hoeft alleen maar te zorgen dat drank niet te veel in beeld komt. Want zien drinken, doet drinken. Vooral als je al een glas op hebt, want dan wil je meer. Dat voelen we allemaal. Ik ook. Terwijl als je er een tijdje mee stopt of enkel nog in het weekend proost, kan je alcohol makkelijker afzweren. Dat is de gouden sleutel tot succes.

Elke dag een beetje drinken is veel moeilijker. Dan al raakt je menselijk brein ontremd en wordt de drang om het volgende glas in te schenken groter. Om dat te begrijpen, moeten we eerst weten hoe ons brein juist werkt. Van alles wat we doen in ons leven wordt 90% geregeld vanuit ons reptielenbrein, het oudste deel van onze hersenen. Daar komen onze basisinstincten vandaan en het bepaalt ons gedrag. Het reageert niet alleen razendsnel, maar ook reflexmatig en impulsief. Tenslotte houdt dat stokoude reptielenbrein zich bezig met twee vragen: is er gevaar of is er iets lekkers? Op die prikkels reageert het automatisch en impulsief.

Dat reptielenbrein moet je leren beheersen door in te spelen op de resterende 10%. Dat wordt de hersenschors genoemd en daar zetelt ons bewustzijn. Die hersenschors is alleen veel langzamer dan het reptielenbrein. Je moet je hersenschors dus versterken, want op die manier kan je beter ‘nee’ zeggen tegen dat lekkere drankje dat het reptielenbrein graag lust en meer van wil. Of anders gezegd: hoe minder je drinkt, hoe fitter de hersenschors is en hoe beter je verleidingen kunt weerstaan.

Dat kan je dus trainen. In mijn praktijk zeggen we altijd: stop eerst 66 dagen met drinken. Zolang duurt het ongeveer om je een nieuwe gewoonte eigen te maken. Kijk wat niet drinken met je geest en lijf doet. Haal dat oud instrument vanonder het stof of ga wandelen in de frisse buitenlucht. Na die periode heb je meer controle over je handelingen kan je weer een gezellig een drankje drinken samen met vrienden. Drink alleszins niet meer omdat je je verveelt, je verdrietig voelt of je fomo hebt. Dat zal al een groot verschil maken.”

Flair verzamelde enkele tips en opdrachten, zodat je bewuster kan omgaan met alcohol.

Aan de hand daarvan word jij alcohol de baas en niet andersom. Veel succes!

Tip 1: Hou een dagboek bij

Schrijf een maand lang op hoeveel je drinkt, wanneer en met wie. Hoe voel je je als je drinkt? Waarom drink je? Noteer ook de voor- en nadelen van alcohol op jouw leven.

Tip 2: Las af en toe alcoholvrije pauze in

Gun je lichaam iets en drink een tijdje niet. De ideale detoxformule voor lijf en hoofd. Probeer de formule van verslavingsarts Sigrid Sijthoff: stop 66 dagen.

Tip 3: Maak een lijst met de redenen waarom je wil minderen met alcohol en wat minder drinken je brengt

Wat zijn jouw redenen om te minderen? Maak een lijstje. Als je het moeilijk hebt, is dit een handig geheugensteuntje.

Tip 4: Wees alert van je triggers

Bereid je voor op moeilijke situaties. Wat zijn je triggers? Bedenk tevoren wat je kan doen. Om de zwakke momenten te benoemen, kan je ze later beter de baas.

Tip 5: Zorg dat je geen drank in huis hebt

Geen drank in huis betekent geen verleiding. Besparen op alcohol is bovendien goed voor je portemonnee.

Tip 6: Maak duidelijke afspraken met jezelf

Spreek op voorhand met jezelf af hoeveel je wilt drinken tijdens een avondje stappen. Wat ga je drinken en wanneer je stopt. Drink alvast niet alleen, enkel nog in gezelschap.

Tip 7: Wissel alcohol en water/frisdrank af

Drink na elk glas alcohol een glas zonder alcohol.

Tip 8: Zoek steun in je omgeving of vraag hulp

Licht je vrienden in over je plan en vraag om steun als het moeilijk wordt.

Tip 9: Eten is belangrijk.

Ons lichaam kan honger in eten en trek in drank moeilijk onderscheiden. Daarom eet je rond een uur of vijf in de namiddag best een stuk fruit of wat nootjes. Ook drink je best niet als je dorst hebt of als je een lege maag hebt.

Tip 10: Plan avonden vooruit

Als je minder wil drinken kan je best leuke avonden vooruit plannen. Zoek afleiding. Sport, beweeg of speel een leuk gezelschapsspel.

Tip 11: Drink jij te veel? Ontdek het via de zelftest van de druglijn

Test je zelfkennis via de gratis vragenlijst van de druglijn.

Tip 12: Straffen werkt niet, belonen wel.

Iedereen heeft wel eens uitschieters. Wees niet te hard voor jezelf. Leer uit je lessen en schrijf die ervaringen op in je dagboek. Beloon jezelf als je de verleiding hebt weerstaan. Je verdient het.

De DrugLijn is bereikbaar op het gratis nummer 078/15.10.20 of via www.druglijn.be

Dit artikel is gepubliceerd in Flair Magazine.